مطالعه تنوع گونه ای و توزیع جغرافیایی حلزون های خانواده لیمنه ایده در استان آذربایجان غربی

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای انگل شناسی، گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه

2 دانشیار بخش انگل شناسی، گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه

3 استادیار پژوهشکده آرتمیا و جانوران آبزی دانشگاه ارومیه

چکیده

گونه های مختلفی از حلزون های آب شیرین پولموناتا در خانواده لیمنه ایده به عنوان میزبان واسط مراحل نوزادی ترماتودهای دی ژنه آ از جمله در فاسیولوزیس انسان و دام مطرح می باشند. بنابراین مطالعه حاضر به منظور تعیین تنوع گونه ای حلزون های لیمنه ایده و الگوی پراکنش جغرافیایی آنها در استان آذربایجان غربی و نیز نقش عوامل فیزیک و شیمیایی بر آن ها انجام شد. در این تحقیق از سه منطقه شمال، مرکز و جنوب استان آذربایجان غربی در دو ناحیه دشت (35 ایستگاه) و کوهستان (10 ایستگاه) در فصول بهار و پاییز نمونه برداری به روش ساده به عمل آمد. در مجموع 3741 عدد حلزون زنده راست گردش جنس لیمنه آ جمع آوری و شناسایی شدند. تنوع گونه ای حلزون ها L.gedrosiana (02/71 درصد، گونه غالب)، L.stagnalis (89/14درصد)، L.trancatula (97/7 درصد)، L.auricularia (64/5 درصد) و L.palostris (48/0 درصد) بود. توزیع جغرافیایی حلزون های لیمنه ایده، در ناحیه دشت در 22 منطقه و در کوهستان در 6 منطقه ثبت گردید. بر اساس یافته ها در زیست گاه حلزون های لیمنه ایده، دامنه دمایی حضور حلزون های لیمنه ایده در استان آذربایجان غربی در دمای 15 درجه سانتی گراد تا دمای 34 درجه سانتی گراد در دو ناحیه کوهستان و دشت بود، تنوع گونه ای لیمنه آ اوریکولاریا، لیمنه آ ترونکاتولا و لیمنه آ پالوستریس از pH اسیدی تا مختصر قلیایی بود. در حالی که حضور دو گونه L.gedrosiana و L.stagnalis در pH قلیایی ثبت گردید. دامنه تغییرات هدایت الکتریکی µS 3680-312 و درجه شوری g/L 885/1-146/0 برای حلزون های لیمنه ایده از مناطق مختلف استان آذربایجان غربی ثبت گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که با توجه به تنوع گونه ای حلزون های لیمنه ایده در منطقه و نقش آنها در تداوم چرخه زندگی گونه های فاسیولا، مطالعات تکمیلی برای تعیین شیوع آلودگی آنها در حلزون های لیمنه ایده و نقش هر یک از آنها در انتقال آلودگی مورد نیاز است.

عنوان مقاله [English]

A study on geographical distribution and diversity of Lymnaeidae snails in West Azerbaijan province, Iran

نویسندگان [English]

  • A Imani-Baran 1
  • M Yakhchali 2
  • R Malekzadeh Viayeh 3
1 PhD Student of Parasitology, Department of Pathobiology, Faculty of Veterinary Medicine, Urmia University, Urmia, Iran
2 Associated Professor of Parasitology, Department of Pathobiology, Faculty of Veterinary Medicine, Urmia University, Urmia, Iran
3 Artemia and Aquatic Animals Research Institute, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

Many species of the freshwater pulmonate snail family Lymnaeidae act as intermediate hosts in the transmission of digenean trematode larvae, including those of the causative agent of fasciolosis. Based on this, current investigation was aimed to determine diversity and geographical distribution of Lymnaeidae snails and role of biochemical indices in habitat of them in West Azerbaijan province, Iran. Simple sampling method was undertaken in north, center and south parts of the province in plain (35 sites) and mountainous (10 sites) regions of spring and Fall. A total number of 3741 dextral Lymnaea spp. were collected and identified. The highest percentage belonged to the L. gedrosiana (71.02%), followed by L. stagnalis (14.89%), L. truncatula (7.97%), L. auricularia (5.64%) and L. palostris (0.48%). Geographical distribution of Lymnaeidae snails were recorded in 22 sites of plain and 6 sites of mountainous regions. Biochemical findings indicated that Lymnaeidae snails survived between 15-34 °C in both regions. From acidic to relatively alkalis pH, existence of L. auricularia, L. truncatula and L. palustris were recorded. While L. gedrosiana and L. stagnalis were found in alkalis conditions. Electronic conductivity and salinity of different habitats for Lymnaeidae snails were measured as 312-368 µS and 0.146-1.885 g/L, respectively. It is concluded that further studies are necessary to determine frequency of Lymnaeidae snails’ infection due to Fasciola spp. and role of them as intermediate hosts of digenean trematodes in North West of Iran. 

1- اسلامی، ع. (1385) کرم شناسی دامپزشکی: ترماتودها. جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 50.   ##

2- حسن زاده ملکی، د. (1373) بررسی حلزون های میزبان واسط فاسیولا هپاتیکا و فاسیولا ژیگانتیکا در شهرستان میاندوآب. پایان نامه دکترای حرفه ای دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه.##
3- زمینی، ق. (1378)  بررسی حلزون های آب شیرین و تعیین میزبانان واسط ترماتودهای انسانی و حیوانی در کردستان و خوزستان، پایان نامه دکترای تخصّصی انگل شناسی پزشکی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران.##
4- سازمان جغرافیائی نیروهای مسلّح. (1385) فرهنگ جغرافیائی استان آذربایجان غربی. چاپ اوّل، 12-3.##
5- صلاحی مقدم، ع. ر.، محوی، ا. ح.، مولوی، غ.، حسینی چگینی، ا.، مسعود، ج. (1387) بررسی انگل شناسی حلزون لیمنه پالوستریس و شناسایی اکولوژی آن در استان مازندران با استفاده از سیستم اطّلاعات جغرافیایی(GIS). مجله علوم پزشکی مدرس، 11(4- 3): 71-65.##
6- طارمیان، س.، جوکار، ف. (1388) فاسیولیازیس. مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 27(2): 249-239.##
7- منصوریان، ا. (1365) راهنمای عملی برای شناسایی حلزون های آب شیرین ایران. مجلة بهداشت ایران، 15(2-1): 53-41. ##
8- منصوریان، ا. (1372) بررسی فون حلزون های آب شیرین ایران. پایان نامه دکتری تخصصی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران. ##
9- منصوریان، ا. (1379) شکم پایان آبزی استان کرمانشاهان. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، 55(2): 87-85.##
10- منصوریان، ا. (1379) حلزون های آب شیرین استان سیستان و بلوچستان. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، 55(3): 51-49. ##
11- منصوریان، ا.، رکنی، م.ب. (1383) حلزون شناسی پزشکی. انتشارات تابش اندیشه. صفحات: 19-12.##
13- مولوی، غ. ر.، منصوریان، ا.، محمودی، م.، پورشجائی، ر.، صالحی، م. (1388) شناسایی حلزون های آب شیرین مزارع نیشکر شمال استان خوزستان از دیدگاه بهداشت عمومی. مجلة دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی،  7(1): 76-69.##
14- یخچالی، م.، قبادی، ک. (1384) بررسی میزان آلودگی کرمی کبد گوسفند و خسارت اقتصادی حاصل از آن در کشتارگاه ارومیه، مجله علمی دانشکده دامپزشکی اهواز، 11: 65-60.##
15- یخچالی، م.، لطفی، ع. (1382) بررسی آلودگی کرمی ریه گاومیش و گوسفند در کشتارگاه ارومیه، مجله پژوهش و سازندگی، 58: 102-101.##
16- Ashrafi, A., Massoud, J., Holakuei, K., Mahmoodi, M. and Joafshani M.A. (2004). Evidence suggesting that Fasciola gigantica may be the most prevalent causal agent of Fasciolosis in Northern Iran. Iran. J. Public Health, 33: 31-37.##
17- Bargues, M.D., Vigo, M., Horak, P., Dvorak, J., Patzner, R.A., Pointier, J.P., Jackiewicz, M., Meier-Brook, C. and Mas-Coma, S. (2001). European Lymnaeidae (Mollusca: Gastropoda), intermediate hosts of trematodiases, based on nuclear ribosomal DNA ITS-2 sequences. Infect. Genet. Evol. 1: 85–107.##
18- Brown, D.S. (1978). Pulmonate molluscs as intermediate hosts for digenetic trematodes. Vol. 2A., London, Academic Press. pp.: 287-333.##
19- Burky, A.J. (1969). Biomass turnover, energy balance and interpopulation variation in the stream limpet, Ferrissia rivularis (Say), with special reference to respiration, growth and fecundity. Ph. D. Dissertation, SyracuseUniversity, Syracuse, New York. ##
20- Calow, P. (1973). On the regulatory nature of individual growth: some observations from freshwater snails. J. Zool., 170: 415-428. ##
21- Clampit, P.T. (1970). Comparative ecology of the snails Physa gyrina and Physa integra (Basomatophora: Physidae). Malacologia, 10: 113-151. ##
22- Combes, C. (1999). Ekologia i ewolucja pasozytnictwa. Dlugotrwale wzajemne oddzialywania. PWN. Warszawa, p.: 628.##
23- DeFrancesco, C.G. and Isla, F.I. (2003). Distribution and Abundance of Hydrobiid Snails in a Mixed Estuary and a Coastal Lagoon, Argentina. Estuaries, 26(3): 790–797.##
24- Degentile, L., Picot, H., Bordeau, P., Bardet, R., Kerjam, A., Piriou, M., LeGuennic, A., Bayssade-Dufour, C., Chabasse, D. and Mott, K.E. (1996). Cercarial dermatitis in Europe: A new public health problem. Bull. WHO., 74: 159–163.##
25- El-Kady G.A., Shoukry, A., Reza, L.A. and El-Badri Y.S. (2000). Survey and population dynamics of freshwater snails in newly settled areas of the Sinai Peninsula. Egyptian J. Biol., 2: 42-48.##
26- Esch, G.W., Curtis, L.A. and Barger, M.A. (2001). A perspective on the ecology of trematode communities in snails. Parasitol., 123: 57–75.##
27- Harman, W.N. (1974). Snails (Molluscan: Gastropoda). In: Hart, C.W., Fuller, S.L.H. (Eds.), Pollution Ecology of Freshwater Invertebrates. New York and London, Academic Press, pp.: 275-312.##
28- Horak, P. and Kolarova, L. (2001). Bird schistosomes: do they die in mammalian skin? Trends Parasitol., 17: 66–69.##
29- Hunter, R.D. (1975). Growth, Fecundity and bioenergetics in three populations of Lymnaea palustris in upstateNew York. Ecol., 56: 50-63.##
30- Islam, M.N., Port, G.R. and Mclachlan, A.J. (2001). The biology of Lymnaea peregra (Muller) (Gastropoda: Pulmonata: Basommatophora) with special reference to the effects of herbicides on its reproduction. J. Biol. Sci., 1(6): 532-540.  ##
31- Karimi, G.R., Derakhshanfar, M. and Paykari, H. (2004). Population Density, Trematodal Infection and Ecology of Lymnaea Snails in Shadegan, Iran. Arch. Razi Ins., 58:125-129.##
32- Kariuki, H.C., Clennon, J.A., Brady, M.S., Kitron, U., Sturrock, R.F., Ouma, J.H., Ndzovu, S.T.M., Mungal, P., Hoffman, O., Hamburger, J., Pellegrini, C., Muchiri, E.M. and King, C.H. (2004). Distribution patterns and cercarial shedding of Bulinus nasutus and other snails in Msambweni area, Coast Province, Kenya. Am. J. Trop. Med. Hyg., 70(4): 449–456.##
33- Kolarova, L., Horak, P. and Sitko, J. (1997). Cercarial dermatitis in focus: schistosomes in the CzechRepublic. Helminthol., 34: 127–139.##
34- Krist, A.C. and Lively, C.M. (1998). Experimental exposure of juvenile snails (Potamopyrgus antipodarum) to infection by trematode larvae (Microphallus sp.): infectivity, fecundity compensation and growth. Oecol., 116: 575–582.##
35- Macan, T.T. (1974). Freshwater Ecology. 2nd edi., Longman, London, pp.: 343.##
36- Malek, E.A. (1980). Snail-Transmitted parasitic disease. Boca Raton, Florida: CRC, p.: 252. ##
37- Malek E.A. (1985). Snail hosts of schistosomiasis and other snail-transmitted diseases in Tropical America: A manual. PAHO, Washington, pp.: 325 ##
38- Mas-Coma, S., Bargues, M.D. and Esteban, J.G. (1999a). Human fasciolosis. In: Dalton, J.P. (Ed.), Fasciolosis. Wallingford, UK, CAB International Publishing, pp.: 411–434.##
39- Mas-Coma, S., Esteban, J.G. and Bargues, M.D. (1999b). Epidemiology of human fascioliasis: A review and proposed new classification. Bull. WHO, 77: 340–346.##
40- Massoud, J. (1974). Observation on Lymnaea gedrosiana, the intermediate host of Ornithobilharzia turkestanicum in Khuzestan, Iran. J. Helminthol., 48: 133-138.##
41- McMahon, R.F. (1975a). Growth, reproduction and bioenergetic variation in three natural populations of a freshwater limpet Laevapex fuscus (C. B. Adams). UK, Proceeding of the Malacological Society of London, pp.: 331-351.##
42- McMahon, R.F. (1975b). Effects of artificially elevated water temperatures on the growth, reproduction and life cycle of a natural population of Physa virgata Gould. Ecol., 56: 1167-1175. ##
43- Molavi, G.R; Missourian, A.B., Mahmoodi, M., Pourshojaei, R. and Salehi, M. (2009). Identification of freshwater snails of ‍Cane Fields of north of KhuzestanProvince in view of public health. J. Health Res. Inst., 1: 69-76.##
44- Moukrim, A., Oviedo, J.A., Vareille-Morel, Ch., Rondelaud, D. and Mas-Coma, S. (1993). Haplometra cylindracea (Trematoda: Plagiorchiidae) in Lymnaea truncatula: cercarial shedding during single or dual infections with other digenean species. Res. Rev. Parasitol., 53: 57–61.##
45- Ofoezie, I.E. (1999). Distribution of freshwater snails in the man-made Oyan Reservoir, Ogun State, Nigeria. Hydrobiol., 416: 181-191.##
46- Okwuosa, V.N. and Ukoli, F.M.A. (1980). Studies on the ecology of freshwater snail vectors of Schistosommiasis in Southwest Nigeria: Field distribution and relative abundance vis-à-vis physicochemical environmental factors. Nig. J. Parasitol., 1: 87-122.##
47- Owojori, O.J., Asaolu, S.O. and Ofoezie, I.E. (2006). Ecology of freshwater snails in Opa Reservoir and Research Farm Ponds at Obafemi Awolowo University Ile-Ife, Nigeria. J. Appl. Sci., 6(15): 3004-3015.##
48- Pfleger V. A field guide in colour to mollusks. Aventinum Nakladatelstyi, S.T.O., Polygrafia, Czech republic, Prague, 1999; pp. 28-29. ##
49- Russell-Hunter, W.D. and McMahon, R.F. (1976). Evidence for functional protandry in a freshwater basommatophoran limpet, Laevapex fuscus. Am. Microsc. Soc., 95: 174-182.##
50- Schwartz, J. and Meredith, W.G. (1962). Mollusks of the Cheat River watershed of west Virginia and Pennsylvania, with comments on present distribution. Ohio J. Sci., 62: 203-207.##
51- Shahlapour, A.A. (1996). A survey on the role of fascioliasis intermediate host in disease. Pajouhesh & Sazandegi Scientific and Educational Quartery of Jahad-e-Sazandegi, 30:121-124.##
52- Sharif M., Daryani A. and Karimi S.A. (2010). A faunistic survey of cercariae isolated from lymnaeid snails in central areas Mazandaran, Iran. Pakistan J. Biol Sci., 13(4): 158-163.##
53- Skoog, G. (1976). Effects of acclimatization and physiological state on the tolerance to high temperatures and reactions to desiccation of Theodoxus fluviatilis and Lymnaea peregra. Oikos, 27: 50-56. ##
54- Thrusfield M. (1995). Veterinary epidemiology. 2nd Ed., Blackwell Science, London. ##
55- Vaughn, C.M. (1963). Effect of temperature on hatching and growth of Lymnaea stagnalis aspressa. Am. Midland Naturalist, 49: 214-228. ##
56- Williams, N.V. (1970). Studies on aquatic pulmonate snails in Central Africa: Field distribution in relation to water chemistry. Malacol., 10: 153-164.##